Làng cổ Đông Hòa Hiệp thuộc xã Đông Hòa Hiệp, huyện Cái Bè tỉnh Tiền Giang, cách trung tâm TP Mỹ Tho 46km và nằm ở vùng hạ lưu sông Mekong. Vào thế kỹ thứ 18, năm 1732 thời Chúa Nguyễn đã cho thiết lập ở dinh Phiên Trấn một đơn vị mới là Dinh Long Hồ và chọn thôn An Binh Đông thuộc xã Đông Hòa Hiệp ngày nay để  làm  lỵ  sở của  dinh Long Hồ ,

Đường vào Làng cổ Đông Hòa Hiệp

đến năm 1757  lỵ sở mới dời về thôn Long Hồ là TP Vĩnh Long thuộc tỉnh Vĩnh Long ngày nay. Trong suốt 25 năm là lỵ sở dinh Long Hồ, làng Đông Hòa Hiệp đã qui tụ nhiều vị quan lại và đại địa chủ sinh sống, làm cho vùng đất nầy trở nên trù phú. Nhiều ngôi nhà được xây cất bằng các loại gỗ quý có mái lợp ngói, cao và rộng theo kiến trúc Phương Đông lẫn Phương Tây, nằm ẩn mình bên những dòng sông, vườn cây ăn trái thoáng mát, đã góp phần tạo ra diện mạo kiến trúc và cảnh quan nổi trội của làng so với các địa phương khác, từ cuối thế kỹ 19 và đầu thế kỹ 20.

       Cùng với làng Đường Lâm ở Hà Nội và làng Phước Tích ở Huế, làng Đông Hòa Hiệp là một trong 3 ngôi làng cổ ở Việt Nam đã được Tổng cục Du lịch Việt Nam cùng Tổ chức Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) chọn để thực hiện Dự án "Hỗ trợ Phát huy vai trò của cộng đồng trong phát triển bền vững tại Việt Nam, thông qua du lịch di sản" .

Làng có tất cả 7 ấp với gần 4.000 hộ gia đình, sinh sống chủ yếu dựa vào những vườn cây ăn trái đặc sản như xoài cát Hòa Lộc, cam sành, bưởi da xanh, nhãn, mít,… và các nghề thủ công truyền thống như: làm cốm, tráng bánh tráng, bánh phồng,… Trong làng có 10 ngôi nhà cổ, 3 ngôi chùa và 1 ngôi đình làng. Nhiều ngôi nhà cổ được bảo tồn, tôn tạo và đã tồn tại hơn 100 năm. Đặc biệt ngôi nhà cổ của ông Trần Tuấn Kiệt có niên đại trên 150 năm, đã được tổ chức JICA tài trợ trùng tu, hiện thu hút nhiều du khách đến tham quan, trãi nghiệm. Ấn tượng đầu tiên khi du khách đặt chân đến đây là hình ảnh những ngôi nhà mang đậm nét kiến trúc văn hóa nhà vườn Nam bộ. Các ngôi nhà cổ ở đây không nằm sát nhau giống như ở làng cổ Đường Lâm hây làng cổ Phước Tích, mà chúng nằm đan xen với những vườn cây ăn trái xum xuê, tạo nên vẻ đẹp dân dã nhưng thơ mộng và trở nên cuốn hút du khách. Trong số đó, đáng chú ý là nhà cổ của ông Trần Tuấn Kiệt và nhà cổ của ông Phan Văn Đức. Được xây dựng với kiến trúc độc đáo, cũng như còn lưu giữ nhiều hiện vật cổ quý, hiếm.

     Nhà cổ của ông Phan Văn Đức               Nhà cổ của ông Trần Tuấn Kiệt

     Bên trong các ngôi nhà cổ, trên các bộ kèo, xiên, trính và trên các vách cửa, được chạm khắc, trang trí các hoa văn rất tinh xảo. Độc đáo nhất là bộ bao lam được chạm lọng các loài cây tùng, cúc, trúc, mai được cách điệu hài hòa, các bức hoành phi, liển đối được chạm trổ, khảm xà cừ rất công phu, với các họa tiết mềm mại, uyển chuyển đã thể hiện trình độ mỹ thuật rất cao của người xưa. Ngoài ra còn có nhiều vật dụng bằng gỗ, gốm sứ, đồng như: tủ thờ, bàn ghế, bình, đĩa, tách, lư hương, tượng, rất thẩm mỹ và có giá trị quý hiếm được bảo tồn. 

      Đặc biệt, tại Làng cổ Đông Hòa Hiệp đã diễn ra 2 lần Lễ hội du lịch (lần thứ I năm 2013 và lần thứ II vào năm 2015). Lễ hội lần thứ III sẽ được tổ chức vào ngày 14/10 ÂL (vào ngày Rằm tháng Mười, cũng là ngày cố định để tổ chức các kỳ lễ hội sau nầy). Đây là lễ hội được tổ chức 2 năm/lần, với nhiều hoạt động mang bản sắc văn hóa truyền thống, dân gian, hứa hẹn thu hút đông đảo khách du lịch.

Đến với làng cổ du khách sẽ cảm nhận được lòng mến khách, thật thà của cư dân vùng sông nước, miệt vườn Nam bộ. Du khách được nghỉ đêm trong những ngôi nhà cổ (homestay), trải nghiệm cuộc sống sinh hoạt của cộng đồng; được tham quan chợ nổi Cái Bè, làng nghề truyền thống, các khu vườn cây ăn trái ven sông,...với không khí trong lành, hòa quyện cùng không gian yên bình, càng làm tăng thêm sức hấp dẫn khi đến với di sản văn hóa làng cổ Đông Hòa Hiệp.

Phòng QLDL (NTP)